Okul Fobisi
Çocuğunuz okula gitmekten korkuyor.
Anaokulu ya da okul a alışma döneninde çok sık görülen problem. Her çocuk okula adaptasyon döneminde benzer problem yaşayabilir. Normalde okula alışma süreç 2 hafta kadar devam edebilir ve normal olarak kabul edilir. Çocuk 2 yaşına kadar anne ve kendini bir varlık olarak görüyor. Anaokuluna başlaması için 4 yaş ideal.
Okula alışma 2 – 4 Hafta devam etmesi normal. Eğer bu durum 2 haftadan fazladan fazla devam ediyorsa okulun Rehber öğretmenin devreye girmesi gerekir. Ayrılık kaygısı 5 yaşına kadar normal olarak kabul edilmekte. Ayrılma kaygısı ve okul fobisi 6 – 7 yaşlarında sık görülür. Okula gitmek istememe değişik nedenlerle açıklanabilir.
Ailevi faktörler: Aile içerisinde sevgi ve empati eksikliği, aşırı koruyucu ve sınırlayıcı tutumlar, anne ya da babada anksiyete bozukluğu, boşanma süreci, yeni kardeş, aile içinde kaybı (yas dönemi)
Çevresel Faktörler: Yaz tatil sonrasında, yeni okul, okul içi zorbalık, sınıf içinde dışlanma, akademik başarısızlık, sınav kaygısı
Çocuk okula alışma sürecinde değişik belirtiler sergileyebilir; Ebeveyn ya da bakıcıdan ayrılma zamanında endişe korku ve ağlama, öğretmene sert tepki, davranışta değişikliği (agresif davranış, diğer çocuklara zarar verme), kendine zarar verme. Karnı ağrısı, kusma, ateş, baş ağrısı, uyku sorunları, diş gıcırdama, kabuz görme, okuldan kaçınma, diğer öğrencilere zarar vermek.
Gerçek Ayrılık Kaygı bozukluğu birkaç nedenler birleşiminde baş göstermekte; Anne ya da babada anksiyete bozukluğu, anne karnında yaşandığı beyin hasarlar, doğum travmalar, genetik yatkınlık, ebeveynde nevrotik yapısı, duygusal istismar.
Hafif derecede Ayrılık Kaygı bozukluğu. Ebeveyn, öğretmen ve rehber öğretmen birlik oluşturarak, evde ve okulda bu problemi çözebiliyorlar.
Orta ve Ağır vakalarda rehberlik servis Uzman psikoloğa yönlendirmesi gerekebilir. Bazı ağır durumlarda İlaç tedavisi gerekmektedir. Okul öncesi yaşta çocuklara Oyun terapi ve Bilişsel Davranışçi Terapı uygulanır. Ayrıca tedavi süreçte Psikoloğun ebeveyn, sınıf ve rehber öğretmen ile kontakt kurup danışarak hareket etmek önerilir. En yaygın rehberlik hatası anne durumdan sorumlu tutmak ve suçlamak. Annesinde Anksiyete bozukluğu olsa bile çocukta genetik yatkınlık varsa gelişir.
Öğretmen ve rehberlik hataları; Çocuğu, ayrılığa verdi aşırı tepkiyi dikkate almayarak annesinden ayırmak (alışır diye), annelere sınıfta olmasına izin vermemek, anneyi sorumlu tutmak ya da yargılamak
Sınıf öğretmenlere Öneriler; Çocuk annesiyle ve babasıyla olumlu iletişim kurması ve işbirliği yapması. Öğretmenlere ebeveyn tarafından öneriler dikkat a alması. Psikolog ve ya pedagog ile birlik oluşturması ve hareket etmesinden fayda var. Ailenin kaliteli zaman geçirmesi.
Ebeveyn hataları; İlk ve en yaygın hatası kendini suçlamak (ben kötü anneyim vs.). Çocuk okula karşı aşırı tepki verince vicdan azaba kapılmak ve onu çocuğa göstermek, kararsız davranmak ve evde kalmak için izin vermek, profesyonel yardımdan kaçınmak.
Ebeveyn e öneriler;
- Çocuk kaygılandıysa yanında emin ve sakin davranın
- Kararlı olun
- Empati ilişkiler kurun
- Çocuk kaygıyı yendi olaylar hatırlatın
- İstediği zaman sizi ulaşabilecek beyan edin
- Bir müddet yanında olun
- Öğretmen, gerekirse psikologla işbirliği içerisinde çocuğunuzu okula alıştırın
- Kesinlikle kendinizi suçlamayın
- Evde kalmasına izin vermeyin
- Çocuğunuzun bu yönde her çaba takdir edin ve ödüllendirin
- Birlikte kaliteli zaman geçirin
- Okulun reddi nedeni araştırın
- Gerekirse psikolog yardımından yararlanın
- Okulda bulunma zamanı yavaş yavaş uzatın
- Bir müddet sınıf içinde bulunması gerekebilir, sonra koridorda bekleyerek, zamanda okul lobisinde sonra okuldan uzaklaşabilirsiniz
- Çocuğu okula her gün aynı kişi getirsin
- Okula gitmek ilgili ritual oluşturun.
- Sınıfta Arkadaş edinme destekleyin
Gerçek vaka analizi:
- Yaş 3 Erkek çocuk Anaokuluna verildi. Her Gün ağlayarak okula gidiyordu. Aile bütün şikâyetlere rağmen kararlı idi. Okulda grupta 17 öğrenci vardı ve eğitimi daha erken başladılar. Bir hafta sonra çocuk okulda sınıftaki çocuklara zarar vermeye başladı (tükürme, vurma ve ısırma). Bu nedenle okul Yönetim Psikolog yardım almaya önerdi ve sınıf içeresinde stajyer öğretmen tarafında ayrı gözetiminde idi. Psikolog, hafif derecede Dürtü Kontrol Bozukluğu tanısı koydu. Psikiyatrist e başvurmam ve İlaç tedavisi gerekli bulmadı. Bilişsel Davranışçi Terapi 4 seans uygulandı. Ayrıca çocuk öğretmeni sevmedi ortaya çıktı. Çocuk öğretmene agresif tepkide bulunmaya devam ediyordu. O arada aynı okul çocuğun yaşadığı eve yakın yeni şubesi açtı ve oraya nakledildi. Yeni öğretmene ve sınıfa problemsiz alıştı. Yeni sınıf sadece 7 kişi idi. Yukarıda bahsedilen davranışlar tamamen kayboldu.
- 10 Yaş Erkek çocuk. 5 Sınıf Öğrencisi. Annesi Psikolog Görüşmesinde; Çocuk her gün değişik şikayet ile (baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, karın ağrısı) ile tıp merkezi ne her gün gitmekte.
Sağlık ilgili şikâyetler asılsız olduğu doktorlar tarafından ispat edilmiş. Çocuğun Psikolog görüşme seansta. Sınıftaki kızlar tarafından aşk iftiraya uğramış ve her gün birkaç kız öğrenciler tarafından alay ediliyordu. Rehber öğretmene şikâyet etmek utandı ve okula gitmek istemiyordu. Sonuç: Annesi okulun rehberlik servisiyle irtibat kurmuş ve rehber öğretmen kızların annesiyle konuştuktan sonra mesele kapanmıştır. Çocuk problemsiz okula gitmeye devam etti.
Psikolog Rauza Tunca
